Trong môi trường sản xuất đạt chuẩn GMP - đặc biệt là trong các nhà máy dược phẩm, thực phẩm chức năng hoặc điện tử công nghệ cao, việc duy trì chênh lệch áp suất giữa các khu vực sạch là yêu cầu bắt buộc nhằm kiểm soát luồng khí và hạn chế nguy cơ ô nhiễm chéo. Thiết bị đóng vai trò then chốt trong việc giám sát thông số này chính là đồng hồ chênh áp.

Đồng hồ chênh áp giúp người vận hành biết được sự khác biệt áp suất giữa hai phòng hoặc hai điểm trong hệ thống HVAC/phòng sạch - từ đó đảm bảo dòng khí luôn di chuyển đúng chiều, duy trì áp suất dương hoặc âm theo thiết kế.

Tuy nhiên, trong quá trình thi công và vận hành, nhiều đơn vị lắp đặt sai cách, chọn sai loại thiết bị, hoặc không hiệu chuẩn đầy đủ, dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng như:

  • Đo sai số chênh áp → đánh giá sai điều kiện sạch
  • Cảnh báo sai lệch → không phát hiện kịp thời tắc lọc hoặc rò rỉ khí
  • Gây mất kiểm soát môi trường sạch, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và hồ sơ kiểm tra GMP

Bài viết này của Đồng hồ chênh áp VCR sẽ tổng hợp 5 lưu ý khi lắp đặt đồng hồ chênh áp, từ lựa chọn vị trí, dải đo, đến quy trình hiệu chuẩn - nhằm giúp kỹ thuật viên và nhà thầu thi công phòng sạch tránh được các sự cố vận hành về sau và đảm bảo hệ thống phòng sạch vận hành đúng chuẩn ngay từ đầu.

Đồng hồ chênh áp là gì?

Đồng hồ chênh áp hoạt động như thế nào? Vì sao cần lắp đúng ngay từ đầu?

Đồng hồ chênh áp là thiết bị chuyên dụng dùng để đo sự chênh lệch áp suất giữa hai điểm - thường là hai phòng sạch có cấp độ khác nhau hoặc giữa hai mặt của bộ lọc không khí. Nguyên lý hoạt động dựa trên việc cảm nhận áp suất từ hai nguồn khác nhau thông qua ống nối, sau đó chuyển thành giá trị hiển thị (dạng kim hoặc dạng số).

Đồng hồ chênh áp hoạt động như thế nào

Khi áp suất giữa hai khu vực chênh lệch, đồng hồ sẽ hiển thị thông số tương ứng (đơn vị thường là Pascal - Pa). Đây là cơ sở để đánh giá luồng khí có đang di chuyển đúng hướng không - ví dụ, từ phòng sạch hơn sang phòng ít sạch hơn, đảm bảo tiêu chuẩn phòng sạch GMP.

1. Đồng hồ chênh áp tác động trực tiếp đến vận hành phòng sạch

  • Luồng khí sạch: nếu áp suất không đủ, khí bẩn có thể xâm nhập ngược vào khu vực sạch.
  • Hệ thống HVAC: thông số chênh áp là tín hiệu giúp hệ thống quạt - lọc hoạt động đúng tải.
  • Ổn định môi trường sản xuất: giữ độ sạch ổn định theo thiết kế, tránh nhiễm vi sinh, bụi, chéo nguyên liệu.

2. Lắp sai gây hậu quả không nhỏ

Nếu lắp sai vị trí, chọn sai dải đo hoặc không hiệu chuẩn:

  • Thiết bị đo sai hoặc không phản ánh đúng thực trạng hệ thống.
  • Người vận hành không phát hiện kịp sự cố như tắc lọc, rò khí, đảo chiều luồng gió.
  • Dẫn đến vi phạm yêu cầu kiểm soát môi trường trong tiêu chuẩn GMP, ảnh hưởng đến toàn bộ quy trình sản xuất

3. Phân loại đồng hồ chênh áp và ứng dụng thực tế

Đồng hồ chênh áp dạng kim (analog):

  • Ưu điểm: bền, không cần nguồn điện, dễ đọc.
  • Ứng dụng: phòng sạch cơ bản, kiểm tra thủ công.

Đồng hồ chênh áp điện tử (digital):

  • Ưu điểm: độ chính xác cao, hiển thị số, tích hợp cảnh báo hoặc kết nối hệ thống BMS.
  • Ứng dụng: phòng sạch hiện đại, nhà máy có yêu cầu giám sát tự động hoặc ghi dữ liệu điện tử.

5 lưu ý khi lắp đồng hồ chênh áp để tránh sự cố vận hành

1. Vị trí lắp đặt đúng chuẩn

Vị trí lắp đặt là yếu tố đầu tiên và quan trọng hàng đầu quyết định độ chính xác của đồng hồ chênh áp trong phòng sạch. Dù sử dụng loại đồng hồ cao cấp hay hiệu chuẩn định kỳ thường xuyên, nếu lắp sai vị trí, thiết bị vẫn cho kết quả sai lệch, làm mất giá trị kiểm soát áp suất.

Những vị trí cần tránh:

  • Gần miệng gió cấp hoặc hồi khí: luồng khí thổi mạnh có thể làm dao động áp lực, gây sai số tức thời.
  • Ngay sát cửa ra vào: khi cửa mở đóng liên tục, áp suất thay đổi đột ngột gây nhiễu số đo.
  • Vị trí quá thấp (dưới 1m): dễ bị ảnh hưởng bởi độ ẩm, bụi sàn hoặc va đập vật lý.
  • Vị trí quá cao (trên 1.8m): gây khó khăn khi quan sát hoặc ghi nhận dữ liệu thủ công.

Vị trí lý tưởng nên đặt:

  • Trên vách ngăn giữa hai khu vực cần đo áp suất chênh lệch, ví dụ giữa phòng airlock và phòng sản xuất chính.
  • Chiều cao lắp đặt khuyến nghị: ~1.5m tính từ mặt sàn - ngang tầm mắt người vận hành, thuận tiện quan sát và kiểm tra hằng ngày.
  • Khoảng cách đường ống đo áp nên ngắn, thẳng, không bị gập khúc để hạn chế nhiễu động khí.

Ngoài ra, nếu đồng hồ được lắp trong hộp kỹ thuật âm tường, cần đảm bảo có cửa kính hoặc nắp trong suốt để thuận tiện kiểm tra mà không ảnh hưởng kết cấu phòng sạch.

5 lưu ý khi lắp đồng hồ chênh áp để tránh sự cố vận hành

Lựa chọn đồng hồ chênh áp phù hợp với phòng sạch

2. Chọn dải đo và loại đồng hồ phù hợp

Một lỗi phổ biến khi lắp đặt đồng hồ đo áp suất phòng sạch là chọn sai dải đo so với áp suất thực tế của khu vực cần giám sát. Điều này dẫn đến việc chỉ số hiển thị không chính xác hoặc không đủ nhạy để cảnh báo sai lệch - đặc biệt nghiêm trọng trong các nhà máy sản xuất dược phẩm, nơi yêu cầu kiểm soát chênh áp rất chặt chẽ.

Chọn sai dải đo = sai số cao, cảnh báo trễ

Nếu chọn dải đo quá lớn trong khi áp suất thực tế chỉ dao động nhỏ (ví dụ: dùng đồng hồ 0-750 Pa để đo phòng chênh áp ±30 Pa), kim hoặc màn hình hiển thị gần như không thay đổi → không phát hiện kịp sự cố như tắc lọc, rò khí.

Gợi ý lựa chọn dải đo theo từng khu vực phòng sạch GMP:

Khu vực Dải đo đề xuất
Phòng airlock, khu vực chuyển cấp ±30 Pa đến ±60 Pa
Giữa các phòng sản xuất chính 0-60 Pa hoặc 0-250 Pa
Giám sát lọc HEPA, FFU, AHU 0-250 Pa hoặc 0-500 Pa
Tủ cân, tủ an toàn sinh học, thiết bị 0-500 Pa đến 0-750 Pa

3. Thi công kết nối đường ống đúng kỹ thuật

Ngay cả khi chọn đúng đồng hồ và vị trí lắp đặt chuẩn, việc thi công sai đường ống kết nối cũng có thể làm mất toàn bộ độ chính xác của thiết bị. Trong thực tế, rất nhiều sự cố sai số khi đo áp suất bắt nguồn từ lỗi ở hệ thống ống dẫn - nguyên nhân thường bị bỏ qua nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả vận hành phòng sạch.

Sử dụng đúng loại và kích thước ống dẫn khí

  • Nên sử dụng ống mềm chuyên dụng cho hệ thống đo chênh áp (thường là ống nhựa PVC hoặc silicone trong).
  • Kích thước thông dụng: φ6 mm hoặc φ8 mm, độ dày đồng đều, bền nhiệt - không bị xẹp khi gặp áp lực âm.
  • Tránh dùng ống cũ, ống quá dài (gây suy giảm áp), hoặc ống không rõ nguồn gốc.

Bịt kín các điểm nối - ngăn rò rỉ khí

  • Mọi mối nối giữa ống và đầu lấy áp cần được bịt kín bằng keo chuyên dụng hoặc siết chặt bằng đai kẹp.
  • Không để ống lỏng lẻo, hở nhẹ - vì chỉ cần rò rỉ nhỏ cũng gây nhiễu loạn áp suất và sai số lớn.

Đảm bảo đường ống không gập khúc, không bị đè ép

  • Ống dẫn nên được cố định bằng giá đỡ hoặc móc treo, tránh chèn ép dưới thiết bị, tủ, cửa…
  • Không để ống gập góc nhọn (vuông 90°), vì sẽ cản trở lưu thông áp lực và tạo điểm tụ bụi.

Kiểm tra rò rỉ sau khi thi công

Sau khi hoàn tất đấu nối, nên kiểm tra hệ thống bằng:

  • Bơm CO₂ vào đường ống → quan sát hiện tượng xì khí.
  • Dùng dung dịch nước xà phòng bôi lên mối nối → tạo bọt nếu có rò rỉ.
  • Hoặc dùng máy dò rò chuyên dụng trong các nhà máy lớn.

Trong GMP, mọi sai số thiết bị đo đều phải được truy xuất nguyên nhân và có biện pháp khắc phục rõ ràng - do đó, việc đảm bảo độ kín là bắt buộc từ khâu lắp đặt ban đầu.

Chọn sai dải đo bằng sai số cao

Đồng hồ chênh áp - Bước đầu để nhà máy dược phẩm đạt chuẩn GMP

4. Hiệu chuẩn ngay sau lắp đặt và hiệu chuẩn định kỳ

Sau khi đồng hồ chênh áp được lắp đặt, việc hiệu chuẩn thiết bị là bước bắt buộc để đảm bảo độ chính xác của chỉ số hiển thị. Trong môi trường sản xuất tuân thủ tiêu chuẩn GMP, mọi thiết bị đo lường - đặc biệt là thiết bị kiểm soát áp suất phòng sạch - đều cần được xác nhận hiệu năng trước khi đưa vào sử dụng chính thức.

Hiệu chuẩn ban đầu - điều kiện bắt buộc trước khi nghiệm thu

Ngay sau khi lắp đặt, đồng hồ chênh áp cần được kiểm tra sai số và hiệu chỉnh về chuẩn, đảm bảo độ lệch nằm trong giới hạn kỹ thuật cho phép. Thiết bị phải được hiệu chuẩn bởi đơn vị đủ năng lực, có thiết bị chuẩn đối chiếu và hồ sơ ghi nhận đầy đủ.

Tài liệu cần có sau hiệu chuẩn gồm:

  • Biên bản hiệu chuẩn có ngày giờ, số liệu trước và sau khi điều chỉnh.
  • Tem hiệu chuẩn hoặc mã vạch truy xuất gắn trực tiếp trên thiết bị.
  • Hồ sơ lưu trữ phục vụ đánh giá GMP và truy xuất trong trường hợp xảy ra sự cố.

Hiệu chuẩn định kỳ - duy trì độ tin cậy lâu dài

Không chỉ hiệu chuẩn một lần duy nhất, GMP yêu cầu thiết bị đo phải được kiểm tra định kỳ để tránh tình trạng sai số tích lũy theo thời gian. Lịch hiệu chuẩn thông thường:

  • Mỗi 6 tháng một lần đối với khu vực quan trọng như sản xuất dược phẩm vô trùng.
  • Tối đa 12 tháng một lần đối với thiết bị ở khu vực có rủi ro thấp hơn.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tần suất hiệu chuẩn:

  • Điều kiện môi trường (nhiệt độ, độ ẩm, rung động)
  • Mức độ sử dụng thực tế của thiết bị
  • Lịch bảo trì của toàn hệ thống HVAC

Trong quá trình đánh giá GMP, nếu phát hiện thiết bị hết hạn hiệu chuẩn hoặc không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc - kết quả đo sẽ không được chấp nhận, kéo theo hệ quả nghiêm trọng cho toàn bộ hệ thống sản xuất.

5. Theo dõi và bảo trì định kỳ

Ngay cả khi đã lắp đặt đúng kỹ thuật và hiệu chuẩn đầy đủ, đồng hồ chênh áp vẫn cần được theo dõi và bảo trì định kỳ trong suốt quá trình vận hành. Việc này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu sai lệch, giảm thiểu nguy cơ thiết bị hỏng âm thầm - từ đó đảm bảo hệ thống kiểm soát áp suất phòng sạch luôn vận hành ổn định.

Kiểm tra các dấu hiệu bất thường

Tổ kỹ thuật hoặc nhân viên vận hành cần được hướng dẫn cách quan sát thiết bị mỗi ngày, tập trung vào các yếu tố sau:

  • Độ nhạy: đồng hồ phải phản hồi nhanh khi có thay đổi áp suất (như mở cửa, khởi động quạt).
  • Độ rung của kim (với đồng hồ dạng analog): kim dao động bất thường có thể do rung động cơ học hoặc rò khí.
  • Độ lệch so với giá trị tham chiếu: nếu giá trị chênh áp bất ngờ cao hoặc thấp hơn bình thường dù điều kiện môi trường không đổi, cần kiểm tra thiết bị hoặc hệ thống quạt/lọc.

Hiệu chuẩn định kỳ - duy trì độ tin cậy lâu dài

Lịch bảo trì định kỳ

Ngoài kiểm tra hằng ngày, nên lập kế hoạch:

  • Vệ sinh mặt đồng hồ: mỗi tuần/lần hoặc theo tần suất sử dụng.
  • Thay ống dẫn khí: 6-12 tháng/lần nếu phát hiện bụi bẩn, xẹp ống hoặc rò khí.
  • Hiệu chuẩn lại: kết hợp với bảo trì hệ thống HVAC để đảm bảo đồng bộ thông số.

Nếu đồng hồ không còn đảm bảo độ chính xác sau nhiều lần hiệu chuẩn, nên thay mới để duy trì chất lượng kiểm soát môi trường.

Kết luận & khuyến nghị từ chuyên gia VCR

Đồng hồ chênh áp là một thiết bị nhỏ gọn nhưng có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì điều kiện phòng sạch ổn định và tuân thủ tiêu chuẩn GMP. Nếu thiết bị này hoạt động sai lệch, toàn bộ hệ thống kiểm soát áp suất - bao gồm luồng khí, lọc HEPA và độ sạch môi trường - sẽ bị ảnh hưởng dây chuyền.

Chính vì vậy, doanh nghiệp cần đầu tư đúng ngay từ những bước đầu tiên:

  • Chọn đúng dải đo và chủng loại phù hợp với từng khu vực sản xuất
  • Lắp đặt đúng kỹ thuật theo hướng dẫn của chuyên gia HVAC/phòng sạch
  • Hiệu chuẩn sau lắp và định kỳ để duy trì độ chính xác ổn định
  • Thiết lập quy trình theo dõi, kiểm tra và bảo trì định kỳ theo chuẩn GMP

Để đảm bảo chất lượng và độ tin cậy lâu dài, VCR khuyến nghị sử dụng đồng hồ chênh áp thương hiệu Macroscopic - thiết bị đã và đang được sử dụng rộng rãi trong hàng trăm nhà máy dược, thực phẩm, mỹ phẩm và điện tử tại Việt Nam.

Bạn đang cần tư vấn cho hệ thống đo áp suất phòng sạch GMP? Thiết Bị Phòng Sạch VCR sẵn sàng đồng hành cùng bạn từ:

  • Khảo sát thực tế và tư vấn lựa chọn thiết bị
  • Cung cấp bản vẽ sơ đồ lắp đặt
  • Hỗ trợ hiệu chuẩn - bảo trì - đào tạo nhân viên
  • Báo giá minh bạch - hỗ trợ kỹ thuật tận nơi

Tham khảo các sản phẩm Đồng hồ chênh áp của VCR tại đây

Hotline: 090.123.9008 (Zalo/Call 24/7)

Website: https://vietnamcleanroom.com

Email: [email protected]

PN